یادی از خواننده محبوب گیلان فریدون پور رضا

یادی از موسیقیدان و خواننده محبوب گیلان، فریدون پوررضا                                           

✍حافظ موسوی

در عرصه ی موسیقی گیلان، ازبین ده – دوازده چهره ی صاحب نامی که من با آثارشان تا حدودی آشنایی دارم، از ناصر مسعودی و خانم روح انگیز گرفته تا فرامرز دعایی و محمد عذرخواه، اگر اشتباه نکنم اغلب گیلانی ها ی هم سن و سال من و مسن ترها بر روی دونفر تاکید بیشتری دارند. نخست زنده یاد عاشور پور که واقعا پدیده ای در موسیقی گیلان و حتی موسیقی ایران بود و سپس زنده یاد فریدون پوررضا.
عاشورپور اگرچه از زبان گیلکی و ملودی های گیلانی استفاده می‌کرد اما موسیقی او موسیقی فولکلوریک گیلان نبود. خود عاشورپور هم چنین ادعایی نداشت. هنر عاشورپور این بود که با استفاده از ظرفیت ها و ملودی های موسیقی ملل دیگر و درآمیختن آن با زبان، فرهنگ و موسیقی گیلان، یک نوع موسیقی جدید خلق می‌کرد که در نهایت رنگ و بوی فرهنگ گیلان را داشت. جمعه بازار یکی از عالی ترین نمونه های این نوع موسیقی است که ترکیب و تلفیقی است از موسیقی اروپای شرقی و فرهنگ گیلان. آن هایی که جمعه بازار عاشورپور را گوش کرده اند، به ویژه آن هایی که با زبان گیلکی آشنایی دارند، احتمالا با من هم عقیده اند که این کار نه تنها برای پنجاه سال پیش بلکه حتی برای امروز موسیقی ما هم کاری فوق العاده مدرن و پیشرو است. با این حال اگرچه جمعه بازار و تعدادی دیگر از ترانه های عاشورپور در زمره ی معروف ترین و محبوب ترین ترانه های گیلکی است اما موسیقی فولکلور گیلان دغدغه ی اصلی عاشورپور نبود.
در بین کسانی که به جمع آوری و احیا موسیقی فولکلوریک گیلان اهتمام ورزیده اند، جایگاه اصلی، یا بی گمان یکی از اصلی ترین جایگاه ها از آن زنده یاد فریدون پوررضا است. این هنرمند خوش ذوق و خودساخته تمام عمر خود را صرف این کار کرد. او فقط خواننده نبود، بلکه موسیقیدان و پژوهشگری سخت کوش بود که نت به نت و کلمه به کلمه ی کارهای خود را با تحقیق و رنج و مرارت فراوان گرد می‌آورد و با وسواسی ستودنی، اصل ها را از بدلی ها جدا می‌کرد و امانت دارانه به اجرا در می‌آورد.
پوررضا ظرفیت هایی را در موسیقی گیلان کشف و عرضه کرد که به گمان من می‌تواند در سطح ملی به رشد موسیقی ایران کمک کند. پیوند موسیقی با زندگی مردم، رابطه ی موسیقی با کار، بازتاب ویژگی های اقلیمی در موسیقی، نقش موسیقی در روابط اجتماعی، رابطه ی موسیقی با باورهای اسطوره ای و دینی، استفاده از ظرفیت های ساختاری اسطوره های بومی در انگیزش اجتماعی برای غلبه بر دشواری ها و پاسداشت شادمانی و امید به زایش و رویش دوباره ( که در فرهنگ گیلان نمونه های فراوانی از‌ آنها موجود است )، استفاده از صداهای دیگر ( غیر از خواننده ی اصلی ) در تقابل یا همدلی با صدای اصلی، نقش همسرایان در پیشبرد خط روایی ترانه ها و به کارگیری شیوه های اجرای دراماتیک و نمایشی و... از جمله مواردی است که در موسیقی فولکلور گیلان به روایت پوررضا نمونه های فراوانی از آن به چشم می‌خورد. و در کنار همه ی این ها باید به رنگ و زنگ ویژه ی صدای پوررضا اشاره کنم که من کلمه ای برای توصیف آن سراغ ندارم. صدایی که از بس برای ما گیلانی ها آشناست، گویی از حنجره ی تک تک ما در آمده است. یا ما آن را بارها از حنجره ی مادرها و مادربزرگ ها، و پدرها و پدربزرگ هامان شنیده ایم و در بزرگسالی مان از یادش برده ایم و دیگر بار در صدای پوررضا بازش یافته ایم. من تردید ندارم که صدای فریدون پوررضا در حافظه ی جمعی ما گیلانی ها خواهد ماند و هرازگاه همچون خاطره ای دلنشین به سوی ما باز خواهد گشت.