چهارشنبه سوری در آسیابر دیلمان

چهارشنبه سوری در آسیابر دیلمان

✍پوران صبحی آسیابر

چهارشنبه سوری و چشن نوروز از کهن ترین آیین جمعی دنیاست،شکل گیری این جشن کهن در باور مردم آنقدر با ارزش هست که با توجه به اینکه در گذر زمان با اندکی تغییرات رو برو بوده است اما همچنان در دیدگاه های مختلف و اقوام مردم ایران جایگاه خودرا حفظ نموده است، به باور مردمان این سرزمین جشن نوروز به زمان جمشید استوره ای وبعد از کشف آتش توسط هوشنگ بنا نهاده شده است،وایران به سوی تمدن دعوت شد و جمشید اصلاحات اجتماعی بزرگی انجام داده و مردم از این پدیده خشنود وخرسند شده واین روزها برایشان روز برجسته وخجسته ای می‌نماید.
جمشید برتخت می‌نشیند و در روایت است مردم از دماوند تا بابل مسافت را پیاده طی می‌کنندو در محضر جمشید به جشن و پایکوبی مشغول می‌گردند و این آئین هر سال تکرار می‌گردید.
آمده است که در اول سال نو( هرمز وفروردین) که روز اورمزد هست زایش انسان در این روز اتفاق افتاده است و حضرت خیام با اشاره به علوم نجوم در ایران باستان می‌گوید اولین بار جمشید پی می‌برد که هر ۳۶۵روز زمین یک دور کامل به دور خورشید می‌چرخد و این روز را چون جمشید دریافته بود به ملل مختلف اعلام می‌دارد که در روز موعود (نوروز) جشن بر پادارند و سفره های شادی بگسترانند.
خوشبختانه امروزه هم در تمام نقاط ایران شاهد برپایی این جشنها هستیم و با تلاشی که انجام شده است این جشن منحصر به فرد، تحت عنوان میراث معنوی ایرانیان به ثبت جهانی رسیده است، بسی جای خوشحالیست.
چشن نوروز در طول زمان صیقل خورده و قدری دگرگون گردیده است هرچند بنابه اقوام مختلف و سرزمین جغرافیایی تا حدودی متفاوت است اما شالوده و اساس آن در گذر زمان و نسلهای متمادی حفظ گردیده است.
( هرکه آمد گره ای براین تار افزود)
آثار به جا مانده در نگاره های تخت جمشید شکل برگزاری آن را مشخص می‌نماید و در هر دوره ای،هخامنشبان،اشکانیان،ساسانیان و...این جشن ها در نهایت شکوه برگزار می‌شده است و ملت ایران از هر نژاد و قوم و رنگ، با هر دین و مذهب و نگرش نسبت به بر پایی آن همراه با نوزایی طبیعت و شکوفایی جوانه ها چنان به هنگام برگزاری این جشن مبادرت می‌کنند که انگار به جان آمده و تازه به جهان سفر کرده اند.
مترادف جشن نوروز مردمان چین، اروپایی ها،و دیگر ممالک جشن هایی دارند اما تا آنجایی که آگاهی بنده قد می‌دهد
زیباترین و پرمعناترین جشنی که در زمان نوزایی طبیعت برپاست جشن ایرانیان است.
یک باور ارزشمند دیگری که نیاکان ما داشتند و آمده است که باعث شکل گیری نوروز شده است حضور و ظهور فروهر و روان در گذشتگان است.
در باور کهن آریایی زاد روز انسان که رویداد بنای این جشن بوده در هفت مرحله اتفاق افتاده است.
اتفاق اول آسمان، آب،خاک، گیاه، باد، جانور، بعد انسان آفریده شد. نقل است برافروخته شدن آتش نماد راهنمایی در جهت استقبال از فروهر و درگذشتگان بوده و پنج روز جشن می‌گرفتند تا در سفره های نوروزی در کنار همدیگر به دور از خشم، کینه و کدورت بسر ببرند ایرانیان پس از پذیرش اسلام نیر علیرغم مخالفت حاکمان وقت به طرق مختلف کوشش نمودند تا ایام چهارشنبه سوری،نوروز و... هم چنان حفظ شده و به نسلهای بعد منتقل گردد.
با این مقدمه، آداب و رسومی که در روستای آسیابر(همچون دیگر نقاط کشور)جهت استقبال از این آئین کهن انجام می‌گیرد و همچنین چگونگی برگزاری آن،اجمالاً آشنا خواهم کرد.
-گِلکار کردن خانه
-پاک کردن خانه و تمیز کردن محوطه
-دور ریختن زباله ،لباس و وسایل کهنه
-دور ریختن هر گونه وسیله و یا ظروف شکسته
-خیس کردن گندم برای سبزه گذاشتن
-آویزان نمودن شاخه ای شمشاد(کیش)در آستانه ی ورودی خانه
-پخت شیرینی و برشته کردن قندوق و گندم
-پختن سمنو
-روشن نمودن چراغی که تا روز سیزده بدر می‌بایست روشن بماند
-پهن کردن سفره و چیدن سفره ی هفت سین در وسط اتاقی که به عنوان اتاق مهمان بود و...
-روشن کردن آتش و پریدن از روی آن در غروب روز سه شنبه ی آخر سال
-صبح زود روز چهارشنبه سوری خانمها و دختران جوان برای آوردن آب رهسپار چشمه ی محل(جهت آوردن آب) می‌شدند و اعتقاد داشتن که هر نیتی داشته باشی برآورده خواهد شد.
-در روز چهارشنبه سوری معمولا از رفتن به خانه ی همسایه امتناع می‌شد، چون اعتقاد داشتند اگر در طول سال اتفاق بدی برای صاحب خانه بیافتد می‌گویند قدم فلانی نحس بود.
-اجرای نوروزخوانی یا بهارخوانی توسط افراد هنرمند و اهل ذوق(عروسِ گوله)
-انداختن پارچه یا دستمال به داخل خانه جهت گرفتن هدایا
-کشیدن گوش کوچکترها توسط بزرگترها در لحظه ی تحویل سال(اعتقاد داشتن که این موضوع باعث خوش قامتی و رشد بچه ها می‌شود)
-در صبح اولین روز نوروز، بزرگان محل جهت عید دیدنی خانه ی تعدادی از اهالی می‌رفتند تا بعد آن در طول ایام نوروز،بقیه ی اهالی نسبت به عید دیدنی اقدام نمایند.
-در روز سیزده بدر هم تمامی اهل محل بهمراه خانواده ی خویش به دشت و طبیعت میرفتند و تا غروب آفتاب در صحرا می‌مانند وخوش می‌گذراندند