داستان به گویش تاتی رودباری

داستون شُو اَیاء

✍️محمد میرزایی راجعونی

قدیمون اَمی منطقه شو آیاء نداشتین یا نوشتووِسته بیئِن ولی بیست و یکم ما رَمضون گوتین قتل شُو و شُو اَیاء
قدیمون وَرف و وارون زیاد وارستی دو تا اَمی محلیون قوس ماه بشیه بیئَن پرتغال چینی شهسوار یدفعه وَرف بعد ظهر دو ( deu) دُکنه و ارباب گویه دِ کار تعطیل, بشین شیمی ولایت چَن روز دیئَر بیین تا بِوینوم هوا چطور بوهو بیچارون نه جایی داشتَن نه جِگاهی ! نه جاده ای دِبیه نه اُتولی دِبیه اَندی پیاده اَهَن تا خط شاهی ( راه شوسه ) کنار دریا برسن که اوشون شو دِکه به چی کُنم دِکَن !سَر دَر ( از آسمون )   وَرف وارسته یسَرُم تاریک ظلومات ببیه بیه نه فانوسی نه چراغ قوه ایی ! خدایا چیکار بکنیم پرس جو کنن ایی طرفنون مَچَد دنیه ؟ یه رهگذر اَپرسن و اون گوئه : اویَه نیگاه بکینن که چراغ سو کنه اویه مَچَد و ایمشو اویه مردیم اَیاء بگیتن هتو او رِچ چراغ سو گیرن و اَهَن مَچد   وینن اِیه یه محلِ ومردیم بشین مَچد و همه عزاداری کنن وینن ایئه شلوغه بوی غذا اَهه اَپرسن ای چه خبره ؟ یه نفر گوئه امشو شو شهادت مایموم علی( ع)   هسه و اَما ایمشو اَیاء بگیتیم شوم هم دهیم وینن اِیه نماز تمون اَبیه و همه ایفطار بگودن و چیزی نمونسته وینن دوعا خونن دَرِن هرچی منتظر مونن وینن ای دوعا تموم شدنی نیه مگو جوشن کبیر و صغیر و هرکه خورا نماز قضا خونه هرچی منتظر مونَن وینِن خبری از شوم نیه .بیچارون هتو چشم به اینتظار مَنَن تا خسته بوهون اوشون خوا گیره اَپرسن پس کی تموم ابو ؟ یه نفر گوئه : با دوعا تمون ابو و   قرون سَر بنیم او مَنُه قرون ! ( قران سی جزء کامل )با بنین شیمی سر و (بِک یا الله ) بگویین او پیلا رفیق گوئه عجب گرفتاری دِکَتیم، عجب غلطی بگودیم ای کاش امی پا بشکسته ببی بی و امی گذر ایرا نخورده بی، اما که سووات نداریم بغل دستی گوئه : شما فقط ای قرون قدیمی سی جزء یتا تی سر بنه اون گوییه کلاه می‌سر داره   ترسموم قرون لیغز اَبو بِکه زمین معصیت داره بغل دسی گویه دو دستی تی سر بگیر تا مَکه ای سیه پییز و ورف هتو وارسته و یه چموش ورف زمین نیشه بیه و خیلی سردبیه ولی چاره ای نداشتن این رفیق گوئه : اما سونجه بگودیم یه لقمه شوم وسی عجب گریفتاری ببیئیم نه راه پس داریم نه راه پیش چرا تمون اَنِکنن ؟ اویتا رفیق گوئه دل بدار چاره ای نداریم رفقیه گوئه : می‌گازون سر بسر نمانن و او رفیقه خیلی سیاه بیه از بس سرما و وشتی بکشیه بیه ببیه بیئه عینهو نمت سیه گُل القصه نزدیک بیه خروسون بخونن که ایشون دوعا و قرون بسر تموم اَبو و یه لقمه سحری سرد پلا با ترش آوه که عمر داشتند اینو نخارده بیئَن مجبور بوهون اونو بخارن و هیته هوا سیفیدی نیزیه از اویه حی کُنن و اَهَن سر جاده از بد میجاسی هرچی بخارده بیئن همه اَجارِن مگو سردی بگوده بیئن باری ماشین گیرن اَهن رشت و رُسماواد و از اویه کرجی نیشن اَهَن توتکبن و از اویه پیاده اَهَن رَجیئِن محل و برای همیشه توبه نصو کُنِن پرتقال چینی مشون تا اوشون سر ای بلا مَیه .
یاد باد آن روزگاران یاد باد
زجر و فلاکت در پیشانی اَدمی نویشته باد
بدی و خوبی در خون آدمی جاری و ساری باد
این قصه پر غصه برای جدید آدمون درس عبرت باد

۱- شو ایاء : شب احیاء - شب زنده داری و مناجات
۲- قوس ماه - ماه آذر
۳ -شهسوار : شهرستان تنکابن فعلی استان مازندران
۴ - دو دُکنه ( deu) : شروع به باریدن کولاک و برف کردن
۵ - بشیه بیئن : رفته بودند
۶ -اُتول : ماشین - خودرو
۷- جا و جگا : خانه و جای خواب
۸ -رِچ : ردیف - راه - مسیر
۹ -مَنه قرون : قرآن به وزن یک من عامیانه - قرآن سی جزء قدیمی
۱۰ - سُونجِه : از سرما لرزیدن
۱۱ - وَعسی : بخاطر
۱۲ - ترش آوِه : ترش واش خورشت یک نوع غذای مخصوص غرب مازندران و گیلان
۱۳ - حَی کنن : حرکت می‌کنند
۱۴ - بد میجاسی : بد ذائقه بودن
۱۵ - اَجاردن : استفراغ کردن - بالا آوردن

برگردان فارسی :

داستان شب قدر ( شب احیاء)

در روزگاران قدیم در منطقه رحمت اباد شب قدر بشکل امروزی وجود نداشت یا لااقل همه مردم نشنیده بودند و شب بیست و یکم ماه رمضان را شب احیاء و شب قتل می‌گفتند در ایام قدیم برف و باران در مناطق کوهستانی و کوهپایه درفک زیاد بود حکایت چنین کرده اند دو نفر از اهالی راجعون از توابع رودبار در فصل پاییز و در آذر ماه جهت امرار و معاش زندگی و چیدن پرتغال به شهرستان شهسوار ( تنکابن فعلی ) عازم می‌شوند چند روزی مشغول چیدن پرتغال بودند که ناگهان هوا به سردی گرائیده و سوز و سرما و برف و کولاک شدت گرفت و ارباب باغ دار کار را تعطیل و به آنان گفت : به ولایت خود بروید تا ببینیم آب و هوا چگونه خواهد شد این دو نفر قصه ما در غربت نه جایی و نه آشنایی نداشتند لذا تلاش می‌کنند تا روشنایی هست خود را به جاده اصلی برسانند لیکن برف و کولاک شدت گرفته و شب فرا می‌رسد و هیچ امکاناتی جهت ادامه مسیر نداشتند با خود به چکنم می‌افتند یادشان می‌آید که امشب را در مسجدی سپری کنند تا فردا ادامه مسیر دهند لذا از یک رهگذر سراغ مسجدی را می‌گیرند و آن رهگذر از دور در آن شب ظلمانی سو سو چراغی را به آنها نشان داده بهر طریقی بوده خود را به مسجد محل رسانده و مشاهده می‌کنند بوی غذا جمعیتی را در آن مسجد می‌بینند خود را به جمعیت نزدیک و در گوشه ای می‌نشینند تا بدنشان کمی خشک شود و هرچه قدر منتظر می‌مانند ظاهرا از شام خبری نبوده و افطار تمام شده بوده و هرکسی مشغول راز و نیاز و دعاهای شب قدر بودند رفیق بزرگترش از بغل دستی سئوال میکنه اینجا شام هم می‌دهند که آن نفر می‌گوید افطار تمام شده باید منتظر سحری باشید فعلا باید دعا بخوانیم و بعدا قرآن بسر کنیم هرچه این بندگان خدا منتظر می‌مانند از شام خبری نبوده و خستگی راه بر آنان مستولی و بخواب فرو می‌روند که صدای خرو پف آنان باعث میشه بغل دستی آنان را بیدار کنه و به این دو نفر می‌گوید : آماده شوید و آن قرآن سی جزء باید بر سر نهید و دعا بخوانید رفیق بزرگترش می‌گوید من سواد ندارم و سرم صاف و کلاه بر سر دارم می‌ترسم قرآن سُر بخوره و بر زمین بیفتد و باعث گناه و معصیت بشود آن شخص می‌گوید: با دو دست قرآن را محکم به سرت بگیر زیاد طول نمی‌کشد و فقط بِک یا الله بگو رفیق کوچکترش از سرما می‌لرزیده و از شانس و روزگار خود شکایت می‌کرده این چه سرنوشتی است که نصیب ما شده ایکاش پایم می‌شکست و به این سفر کاری نمی‌آمدم بخاطر سرما و بی خانمانی و یک لقمه شام ببین به چه روزی افتاده ایم رفیق بزرگترش می‌گوید: بد گمانی بخود راه نده چاره ای نداریم خدا بزرگ است همین که زنده هستی خدا را شکر کن علی ایحال دعا تمام و نزدیک سحر غذایی با خورشت ترش واش از آنان پذیرایی می‌شود که این بندگان خدا در طول عمر خود چنین غذایی نخورده و نشنیده بودند از ضعف گرسنگی کمی از آن را با اکراه می‌خورند و سپیده صبح از آنجا بسمت ولایت خود حرکت می‌کنند .بعد ازمدتی  خود را به جاده اصلی کنار دریا رسانده و آن غذای خورده شده را بالا می‌آورند  و با حالتی نیمه جان به زمین می‌افتند .آنگاه توسط یک راننده کامیون حمل زغال به رشت و خود را به رستم آباد رسانده و از طریق کرجی از رودخانه سفید رود پر آب به توتکابن و از آنجا پیاده حدود سه فرسخ به محل راجعون باز می‌گردند و توبه نصوح می‌کنند هرگز در فصل پاییز به پرتغال چینی نروند

یاد باد آن روزگاران یاد