تاریخ زیتون در شهرستان رودبار و طارم زنجان

تاریخ زیتون در شهرستان رودبار و طارم زنجان  از نگاه کریم کشاورز

✍به کوشش بابک قلی زاده دارستانی

شهرستان رودبار بر کرانه غربی سفیدرود قرار دارد و دارای روستاهای حاصلخیز است. محصول مهم آن زیتون است و بدین سبب، برای تشخیص آن از رودبار «الموت رودبار زیتون خوانده می‌شود. بخش آن رحمت آباد و عمارلو .است یکی از محققان عمارلو را مشتق از «امردان»، که نام قدیم قومی غیر آریایی بوده و در مسیر سفلای سفیدرود مسکن داشته اند می‌داند ولی این نظر نادرست به نظر میرسد زیرا که عمارلو نام تازه ای است و به طایفه ای از ترکان که نادرشاه به آن سرزمین کوچانده بوده و در آنجا ساکن ،ساخته تعلق دارد؛ ولی به نظر می‌رسد که امردان باستانی در همین ناحیه زندگی میکردند
می گویند درخت زیتون را عده ای را که تیمور لنگ  از سوریه به رودبار کنونی کوچانده بوده به آن ناحیه آورده اند نادرست میآید زیرا که زیتون قبل از تیمور هم در ایران و جود داشته حتی در نقاط جنوبی نیز غرس می‌شده.
سیاه رود که از کوه های چنار رودخان سرچشمه میگیرد و درسفید کتله به سفیدرود میریزد از خاک این شهرستان میگذرد رابینو صاحب کتاب ایالات- خزری - گیلان- درختان زیتون رودبار را به ۲۰۰ هزار اصله تخمین میزند

زیتون

درخت زیتون که گیلانیان آن را درخت حسرت می‌نامند چون تا بر دمد سی سال سپری میشود. در آمار رسمی کشاورزی در سال ۱۳۳۹ تعداد درختان زیتون ۸۰۱۰۰ اصله و سطح کشت آن ۳۹۶ هکتار و مقدار محصول ۸۰۳ تن ذکر شده است که مقدار زیادی از این محصول به صورت زیتون یا روغن به دیگر نواحی ایران صادر شده بود.۱

زیتون در عهد باستان نیز در ایران وجود داشته در المحاسن و الاضداد موسی کسروی اوایل قرن سوم هجری در شمار رستنی هایی که در مراسم دینی عهد ساسانیان به کار میرفته نام زیتون نیز آمده است؛ و به ظن غالب در خداینامک - منبع اصلی شاهنامه ـ نیز نام زیتون وجود داشته و در الانبیه عن حقایق الادویه ابومنصور موفق هروی نیز، که در قرنچهارم هجری تألیف گردیده از زیتون یاد شده است .
در فارس و خوزستان درخت زیتون کشت می‌شده و گمان قوی می‌رود که در رودبار نیز غرس این درخت متداول بوده و این نظر که زیتون در زمان تیمورلنگ از سوریه به گیلان آورده شده بی پایه است؛ به ویژه که در کوهستان گیلان زیتون وحشی جنگلی نیز فراوان است

ا - رابینو در کتاب ایالات خزری - گیلان که در سال ۱۹۱۷م. به طبع رسیده تعداد درختان زیتون را ۲۰۰۰۰۰ اصله تخمین میزند در گیلان نامه آقای جهانگیر سرتیپ پور (رساله ای در معرفی نمایشگاه کالاهای (گیلان مجموع درختان زیتون بارور طارم علیا و سفلی و رودبار ۴۷۳۰۰۰ اصله و میزان محصول ۱۲۶۹۵ تن ذکر شده شادروان احمد حسین ،عدل در سال ۱۳۲۶ مقدار محصول رودبار را در حدود ۵۶۰۰ تن ذکر کرده ما ارقام آمار رسمی را در متن ،آوردیم ولی اگر میزان متوسط محصول هر درخت ۳۰ کیلو باشد و در واقع بیشتر است هشتاد هزار اصله درخت زیتون منقول در آمار رسمی باید اقلاً ۲۴۰۰ تن محصول دهد نه ۸۳۰ تن و حال آنکه چون رابینو که اهل مبالغه نبوده تعداد درخت ها را در چاپ ۱۹۱۷ کتاب (خود ۲۰۰۰۰۰ تخمین زده، رقم ۵۶۰۰ تن شادروان احمد حسین عدل که مردی دقیق و مطلع بوده بیشتر به حقیقت میماند. از رقم مرقوم در آمار رسمی به راستی نزدیکتر است با( وجود احترازی که از حاشیه نوشتن داشتیم ناچار به این توضیح مبادرت شد تا خواننده گمراه نشود) برای خوانندگانی که خاطرشان از قرائت این ارقام خسته شده مضمونی را که برنارد شاو، نمایشنامه نویس نامی ایرلندی انگلیسی ،زبان گفته نقل میکنم وی میگوید دروغ بر سه قسم است دروغ مصلحت آمیز دروغ فتنه انگیز و... آماره. البته این هزل و مضمونی بیش نیست و نباید اعتماد ما را از آمار سلب کند زندگی متمدن امروزی بدون آمار ممکن نیست.

منبع و ماخذ: تاریخ گیلان - کریم کشاورز- نشر فرهنگ ایلیا - ۱۳۹۴ صفحات ۱۰۱- ۱۰۲ و ۱۱۱- ۱۱۲

تصویر آمار سطح زیر کشت و مقدار محصول ( تن ) زیتون شهرستان رودبار در سال ۱۳۳۹ برای دیدن واضح تر با انگشت بر روی آن کلیک کنید 👇👇👇👇

تصویر آمار زیتون